Nhờ sự giúp đỡ của UBND Thị xã Tân Châu và UBND Thị trấn Đa Phước tỉnh An Giang, nhóm sinh viên Trường Đại học FPT đã thực hiện thành công dự án Trăm góc bánh Chăm, nhằm quảng bá các món bánh dân gian của người dân tộc Chăm.
Các món bánh truyền thống của đồng bào Chăm mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc, gắn liền với các nghi lễ thờ cúng, lễ hội, và những sự kiện quan trọng như cưới hỏi hay Tết cổ truyền. Tuy nhiên, trước những thay đổi nhanh chóng của xã hội hiện đại, các loại bánh này đang dần bị lãng quên.
Trước thực trạng đó, nhóm sinh viên khóa 17 chuyên ngành Truyền thông đa phương tiện gồm Vũ Thành Vinh, Lê Hồng Hải, Tống Ái Linh, Nguyễn Trần Bâng Bâng đã chọn đề tài “ẩm thực Chăm” để thực hiện đồ án tốt nghiệp. Cùng với sự hướng dẫn của hai giảng viên chuyên ngành Truyền thông đa phương tiện là thầy Hoàng Vũ Quốc Anh và cô Trần Thị Quyên Quyên, dự án Trăm góc bánh Chăm đã được ra đời.
Theo chia sẻ của thành viên Ái Linh, việc tìm kiếm thông tin và tiếp cận chủ đề không hề dễ dàng do cộng đồng người Chăm tại An Giang khá nhỏ. Tuy nhiên, nhờ sự giúp đỡ của UBND Thị xã Tân Châu và UBND Thị trấn Đa Phước tại tỉnh An Giang, nhóm đã có cơ hội tiếp xúc với các nghệ nhân làm bánh và được học cách chế biến các loại bánh đặc trưng như Hachoh, Hakling, Tavaq. Hai chuyến đi thực tế tại An Giang không chỉ cung cấp nguồn tư liệu quý giá mà còn mang lại những câu chuyện đầy cảm hứng, trở thành nền tảng để nhóm triển khai các nội dung sáng tạo.

Công nghệ hỗ trợ bảo tồn văn hóa
Dự án Trăm góc bánh Chăm được thực hiện trong ba tháng, từ ngày 25/9/2024 đến 8/12/2024, với ba giai đoạn chính. Trong giai đoạn đầu tiên mang tên Trăm góc bánh Chăm, nhóm tập trung phát triển nội dung truyền thông phủ đều trên các trang mạng xã hội như Facebook, Tiktok, Instagram nhằm giới thiệu các loại bánh Chăm đến với công chúng. Điểm đặc biệt là nhóm sử dụng poster tích hợp công nghệ thực tế ảo tăng cường (AR) thông qua ứng dụng Artivive. Khi quét các poster bằng ứng dụng này, người xem sẽ được trải nghiệm mô phỏng 3D hình ảnh bánh đồng thời cung cấp thông tin về bánh, quy trình làm bánh và ý nghĩa, văn hoá liên quan. Điều này không chỉ giúp người trẻ tiếp cận thông tin một cách dễ dàng mà còn tạo sự tò mò và hứng thú khi khám phá văn hóa của người dân tộc Chăm.
Giai đoạn hai với tên gọi Chuyện gốc bánh Chăm, nhóm tiến hành thực hiện chuỗi video ngắn nhằm kể câu chuyện về mối liên hệ giữa bánh Chăm và đời sống văn hóa của cộng đồng người Chăm. Các video không chỉ giới thiệu quy trình làm bánh thực tế mà còn chia sẻ các câu chuyện từ những nghệ nhân và người dân địa phương, giúp người xem hiểu rõ hơn về vai trò của bánh trong các nghi lễ truyền thống, lễ hội hay các dịp đặc biệt như cưới hỏi. Điểm nhấn ở giai đoạn này là video quảng bá Sang trang, dài 2 phút, kể về câu chuyện của những người trẻ, tạm gác những mệt mỏi lo toan trong cuộc sống để tìm về không gian yên bình với món ăn dân gian.
Giai đoạn ba với tên gọi Xoay bánh trăm góc, hiểu bánh Chăm gốc là chuỗi workshop làm bánh dân gian tại TP HCM vào tháng 11/2024, với sự hướng dẫn trực tiếp từ các cô nghệ nhân người Chăm và anh Nik Mansour Nik Halim – Trưởng nhóm Dự án Mahligai Champa – Chiêm Thành Vương Các (Dự án chuyên mô tả, phỏng dựng và chia sẻ các thông tin về cổ phục, phong tục tập quán Champa, Phù Nam). Người tham dự workshop không chỉ được trực tiếp chạm tay vào bột, nặn bánh, mà còn được nghe kể về nguồn gốc, cách làm và ý nghĩa của từng loại. Qua đó, những giá trị văn hóa và truyền thống được truyền tải một cách sống động và dễ hiểu.
“Chúng em muốn mọi người không chỉ nhìn thấy bánh Chăm qua hình ảnh hay video, mà còn được chạm, nếm và nghe câu chuyện đằng sau từng chiếc bánh. Những trải nghiệm này hy vọng sẽ khơi gợi sự tò mò, thúc đẩy mọi người tìm hiểu sâu hơn và đến trực tiếp An Giang để khám phá thêm về văn hóa Chăm”, Bâng Bâng – một thành viên trong nhóm chia sẻ.
Giảng viên hướng dẫn dự án, cô Trần Thị Quyên Quyên, đánh giá cao nỗ lực của nhóm trong việc kết hợp học thuật và thực tiễn. Dự án không chỉ giúp các bạn sinh viên áp dụng kiến thức vào thực tế mà còn góp phần lan tỏa giá trị văn hóa một cách sáng tạo và hiệu quả. Giảng viên Quyên Quyên nhận định dự án có thể làm sâu hơn và tạo ra hiệu ứng tốt hơn, đó là quảng bá du lịch tỉnh An Giang.
Anh Nik Mansour Nik Halim, một chuyên gia nghiên cứu văn hóa Chăm, bày tỏ sự xúc động khi chứng kiến nỗ lực của nhóm sinh viên trong việc tìm hiểu và quảng bá văn hóa ẩm thực Chăm. Theo anh, dự án này không chỉ giúp bảo tồn một phần văn hóa đang dần mai một mà còn là khởi đầu cho nhiều sáng kiến khác nhằm giữ gìn nét đẹp truyền thống.
Khép lại dự án, nhóm bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đối với sự đồng hành và quan tâm của các vị khách tham gia, nhờ đó dự án đã đạt được thành công và hoàn thành mục tiêu lan toả hình ảnh bánh truyền thống của người Chăm đến với cộng đồng.
Mỹ Linh